به نام یزدان پاک

وَمِن ءَایَتِهِ خَلقُ السَّمَواتِ وَ الأََرضِ وَاختِلاَفُ أَلسِنَتِکُم وَ أَلوَانِکُم إِنَّ فِی ذلِکَ لأَیَتٍ لِّلعَالِِمِینَ

از آیات اوآفرینش آسمان ها و زمین و تفاوت زبان ها و رنگ های شماست، در این نشانه هایی است برای عالمان.

                                                                         ((روم آیه22))                                                

  پیش سخن

    در ایران خوش نویسی در میان هنرهای تجسمی از جایگاه ویژه ای بر خوردار است. درفرهنگی که کشیدن تمثال و تصویر طی تاریخ مردود و اصوات موسیقایی حرام دانسته شده خوش نویسی ، موسیقی متبلور در سیاهی مرکب و سپیدی کاغذی است که وقتی به ترنم در می آید روح وجان ما ایرانیان را می نوازد وساحتی قدسی پیدا می کند.

    خوش نویسی فقط آفرینش بصری یک متن یا نوشته نیست بلکه آرایشی هنری است که مفهومی انتزاعی از جهان به دست می دهد. درک این هنر، ترکیبی از احساس و اندیشه را به وجود می آورد.

    خوش نویسی هندسه ی روح است. حروف و کلمات صرفاً عناصری نوشتاری نیستند بلکه از خود وجود و شخصیت دارند به طوری که قالب خوش نویسی ظرف مادی و بصری آنها ست. این هنر در قالب کتیبه ها در سردرها و دیوارهای مساجد و رساله ها تنوع صوری و مفهومی پیدا کرده وشیوه ها و اسلوب های متعددی به خود دیده است. طی قرن های مختلف شاهد تحولات متعددی بوده وعرصه های متفاوتی را تجربه کرده است که می توان کاربردهای آن رااز معماری گرفته تا شعر دید.

    هر دوران برای ارتباط با مخاطبش زبان خاص خود و بینش مخصوص به خود را دارد. در عصر تکنولوژی خوش نویسی در مقام شیوه ای برای تکثیر متون در حاشیه قرار گرفته، عملاً موجودیتی ندارد و نوشتن با قلم نی، پر، و ملزومات آن- دوات و قلم تراش- دیگر امری زینتی محسوب می شود. اما خوش نویسی در مقام هنر به یاری دیگر هنرهای تجسمی مثل تذهیب، تشعیر، نقاشی و گرافیک، و به کمک ابزارهای الکترونیکی مثل رایانه شکلی خاص یافته است و هم چنان تداوم دارد. خوش نویسی رایانه ای با امکانات نرم افزاری خاصی در فضایی مجازی شکل می گیرد و حروف و کلمات در آن با حفظ همان اصول و قواعد سنتی و کلاسیک در محیط رایانه ماشین شده و ترکیب می شوند. این شیوه ی نگارش ( ثبت و ضبط ) امروزه در صنعت چاپ کاربرد وسیعی یافته است.

    اوایل سده ی چهاردهم، در واقع دوره ی خاموش خوش نویسی است اما حضور تنی چند از خوش نویسان مثل میرزاعمو، ملک الخطاطین، سید مرتضی برغانی، عمادالکتاب، امیرالکتاب و عده ای دیگر باعث شد تا شاگردانی را تربیت کنند و استادانی چون زرین خط ، ابراهیم بوذری، علی اکبر کاوه، عبدالله فرادی، علی منظوری، جهانگیر نظام العلما، رضا مافی و سید حسن وسید حسین میرخانی، محمداحصایی، عباس اخوین، محمد سلحشور، غلام حسین امیرخانی،... پای در این وادی گذاردند. باری، عرصه ی هنر خوش نویسی، بر خلاف سایر هنرها، هرگز انحصاری نبوده و زمینه ی تجربه و رشد همگان در این هنر مهیا بوده است و به همین دلیل نام ها بسیارند و کاتبان بی شمار.

منابع :

اطلس خط – تعلیم خط (حبیب اله فضائلی)

خوش نویسی در ایران ( لیلی برات زاده)

زبان و ادبیات ایران باستان (زهره زرشناس)