شماره ثبت فهرست آثارملي ايران:1251  18/09/54

نشانی: ميدان عتيق- خيابان هارونيه-كوچه مشير- نبش بن بست شهيد رضا تميزي 

این خانه در حدود ۱۵۰ سال پیش توسط بزرگ خاندان وثیق انصاری(سرهنگ حسن وثيق انصاري)، رئیس مستوفیان دربار ظل السلطان حاکم اصفهان ساخته شده و از زیباترین خانه‌های دوره قاجار در این شهر به شمار می‌آید. نوع و ترکیب فضاهای مختلف این خانه و تزیینات مفصل و متنوع آن از ممیزات این بناست. مهم­ترین بخش خانه در جبهه شمالی خانه قرار دارد. در این جبهه، مطابق معمول خانه‌های اصفهان تالاری در میانه نشسته که در طبقه بالا دو گوشوار در طرفین خود دارد، اما بر خلاف معمول این تالار از پشت به تالار دیگری باز می‌شود که شاید مهم­تر از تالار نخستین می‌باشد. تالار اخیر به نوبه خود به دو تالار دیگر در طرفین خود باز می‌شود. هر یک از تالارهای چهارگانه این جبهه دارای تزیینات بدیع و زیبایی است. تالار مجاور حیاط از طریق ارسی پنج دهنه مرتفعی به حیاط اشراف پیدا کرده و دو گوشوار طرفین نیز توسط ارسی‌های ظریفی به آن باز می‌شوند. این تالار دارای تزیینات مقرنس، قطاربندی، و نقوش طلاکاری شده در دیوارها و سقف است و توسط ارسی دیگری به تالار صلیبی­شکل پشت خود مرتبط می‌شود. تالار صلیبی­شکل دارای تزیینات کاغذ دیواری در سقف و دیوارهاست که این نوع تزیین در خانه‌های هم‌دوره این بنا بسیار نادر است. این تالار توسط درهای مشابه و مجاور هم به دو تالار طرفین خود پیوند می‌خورد. یکی از این تالارها با حوض­خانه‌ای که در گوشه شمال شرقی خانه نشسته مرتبط است. پیرامون حوض­خانه که مرتفع‌ترین فضای خانه و دارای ارتفاعی معادل سه طبقه می‌باشد غرفه‌هایی در دو طبقه نشسته‌اند. روشنایی حوض­خانه از پنجره‌های طبقه آخر آن تأمین می‌شود.­ جبهه شرقی حیاط مجموعه مهم فضایی دیگر این خانه است و شامل تالاری صلیبی­شکل در میانه و دو اتاق سه‌دری در طرفین است که ایوانچه‌ها و کفش‌کن‌هایی بین این فضاها قرار گرفته‌اند. تالار این جبهه طاقچه‌بندی‌هایی متفاوت با سایر اتاق‌های خانه دارد و دیوارها و سقف آن دارای تزیینات مفصل گچ­بری است. هر یک از اتاق‌های سه‌دری این جبهه توسط سه‌در به فضایی در پشت خود مربوط می‌شود. یکی از این اتاق‌ها از سوی دیگر به حوض‌خانه نیز گشوده می‌شود و بدین ترتیب حوض­خانه بین فضاهای دو جبهه غربی و شمالی خانه ارتباط برقرار می‌کند. جبهه غربی دارای تقسیمات و فضاهای مشابهی با جبهه شرقی است. در پشت بام جبهه غربی مهتابی وسیعی وجود دارد که دیوار آن نماسازی شده است. جبهه جنوبی خانه نیز دارای یک اتاق پنج دری در میانه و دو اتاق در دو سوی آن است که دسترسی به این فضاها از طریق کفش‌کن‌های مابین آنها میسر می‌شود. ورود به خانه از گوشه جنوب غربی آن صورت می‌گیرد. هشتی بزرگ ورودی که اکنون تخریب شده با خانه مجاور مشترک بوده و پس از طی دالانی به گوشه حیاط مربوط می‌شده است. ورود به هشتی و سپس به دالان تقریباً در دو جهت مخالف یکدیگر انجام می‌گرفته و صورتی پنهانی به ورودی خانه می‌داده است. نماهای خانه پوشیده از اندود ساده گچ می‌باشند و تنها در نمای کفش‌کن‌ها تزیینات مقرنس دیده می‌شود. وجود طرّ‌ه‌های چوبی پرتزیینی بر بالای دیوارها نماهای خانه را با یکدیگر هماهنگ کرده است. در گوشه جنوب شرقی که محل استقرار فضاهای خدماتی بوده است مطبخ مرتفعی قرار داشته که بعداً به اتاق مجاور آن منتقل شده است. ضمناً دو اتاق در گوشه شمال غربی حیاط به محل استراحت نگهبانان اختصاص داشته است.

سرچشمه اين جستار: گنجنامه؛فرهنگ آثارمعماي اسلامي ايران،دفترچهارم- خانه هاي اصفهان