گروه اصفهان شناسی زنده رود

کاتف روسی

فدت آفاناس یوچ کاتف بازرگان و سیاح روسی در سال 1624 میلادی، مقارن با سلطنت شاه عباس اول، به اصفهان رسید.

کاتف در سفرنامه اش به تفصیل از بازارهای اصفهان، مسجد بزرگی که در دست ساخت بوده است ( مسجد عباسی )، قهوه خانه های اصفهان، نقاره خانه، میدان بزرگ شهر، میدان کهنه، منطقه ی ارمنی نشین اصفهان، کلیسای مسیحی اصفهان، دراویش، اعیاد مسلمین و ایام عزاداری در اصفهان سخن گفته است. سفرنامه ی کاتف به دلیل دقت و موشکافی نویسنده یکی از منابع بسیار مهم و موثق به شمار می رود و به فارسی نیز ترجمه شده است.

فیگوئروای اسپانیایی

دن گارسیا فیگوئرا، نجیب زاده ی اسپانیایی، در سال 1614 میلادی برابر با 1013 هجری قمری در سن 50 سالگی از طرف فیلیپ سوم اسپانیا به سفارت در ایران اعزام شد. سفر وی 10 سال به طول انجامید و در این مدت در هند و ایران به سر برد. سفرنامه ی فیگوئرا درباره ی اوضاع سیاسی، اجتماعی، وضع راهها، بناها، باغها، بازارها، مساجد و کاروانسراهای اصفهان است. وی همچنین درباره ی گبران ( زرتشتیان ) ایران، مهرپرستی، خاکسپاری مردگان، لباس گبران، و مسیحیان منطقه ی جلفا مطالبی به تفضیل نوشته است. فیگوئرا درباره ی خانه های اصفهان، میدان نقش جهان، حرمسرای شاه، مناره های اصفهان، محلات شهر، قهوه خانه های شهر،برج و باروی شهر، جشن آب ریزان در شهر و چراغانی شهر به منسبتهای مختلف نیز در سفرنامه اش سخن گفته است. سفرنامه ی فیگوئرا نیز یکی از منابع مهم درباره ی شهر اصفهان به شمار می رود که به فارسی ترجمه شده است.

دوسیلوای پرتغالی

فیدالکو در اصل با سمت سفیر به دربار ایران آمد تا رابطه ی ایران و پرتغال را بهبود بخشد. وی در روز اول نوامبر 1696 میلادی وارد اصفهان شد و دوماه بعد به حضور شاه ایران رسید. سفرنامه ی او بیشتر به شرح ملاقاتهای وی با شاه و صدراعظم و مذاکرات سیاسی با آنان اختصاص دارد. اما از آنجا که به سالهای آخر حکومت صفویان مربوط می شود، از سفرنامه های جالب به شمار می رود. دوسیلوا در دوره ی سلطنت شاه سلطان حسین آخرین شاه صفوی به اصفهان آمد.