گذري به اردستان :
اردستان يكي از شهرهاي كهن ايران زمين مي‌باشد و قدمت اين شهر به بيش از 5000 سال قبل باز مي‌گردد كه در طول تاريخ دستخوش حوادث گوناگوني بوده است و در دوره‌هاي مختلف تختگاه بعضي از شاهان ايراني از جمله اردوان چهارم بوده و نيز در افسانه‌هاي ايران باستان، ارگ رستم دستان. شهر زواره نيز منسوب به زال پدر رستم مي‌باشد و اردستان نيز زادگاه اردشير بابكان مي‌باشد ، همچنين از شهرهاي مذهبي آئين مهر و زرتشت قبل از ظهور اسلام مي باشد. پس از فتح ايران توسط مسلمانان، مردم اين شهر جزء اولين شهرهايي بودند كه به آئين اسلام گرويدند و دليل آن آگاهي و باسواد بودن مردم بود اكثر شهروندان اردستان را موبدان و كاهنان تشكيل مي‌دادند و اغلب مساجد اين شهر بر روي آتشكده‌هاي قبل از اسلام بنا گرديده است كه بارزترين آن مسجد امام حسن(ع) در محله كبودان كه منصوب است كه به دست شخص امام حسن مجتبي(ع) بنا گرديده است.
وجه تسميه اردستان:
از بارزترين شاخصه مردم اردستان در بين اقوام ايراني، زبان بومي آنها مي‌باشد كه باگذشت ساليان سال مردمان اين منطقه هنوز به زبان پهلوي قديم (زبان بومي، گبري) تكلم مي‌كنند.
در لغت و كتب تاريخي، شهر اردستان به گويشهاي مختلف به شرح ذيل بيان گرديده است:
اَردستان, اِردستان ,آردستان, اَرجستان, اَرگستان, اَرسون, اَرسان, اَردسون , اَسون, اَرزستان .
مي‌توان گفت كه اَرد به معناي فرشته موكل بر آتش در آئين زرتشت، يا مخفف اردشير (اشاره به زادگاه اردشير) و نيز آرد به معناي سفيد (منطقه كويري و سفيد مانند) و همينطور ارگ كه نيز درافسانه‌هاي ايران باستان ارگ رستم دستان و يا اَرد مخفف اردوان، كه اين شهر پايتخت اردوان چهارم نيز بوده است كه در طول زمانهاي گذشته به صورتهاي مختلف گويش شده است.
آثار تاریخی
این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگریست که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ايران ثبت شده است.
روستاي سرهنگ آباد واقع در زواره اردستان با مجموعه اي از عمارت ها و
قلعه هاي تاريخي :عمارت چهل ستون سرهنگ آباد، زيباترين کاخ تاريخي کوير باقي مانده از
دوران قاجار، چون در تملک مالک خصوصي است، تقريبا به يک مکان مخروبه تبديل شده و به مرمت اضطراري نياز
دارد اين کاخ شامل تالار کاخ با ترکيبي از سازه هاي خشتي،
آجري و چوبي و تزيينات نقاشي، آيينه کاري و نقاشي پشت شيشه و قراول خانه،
حمام، برج هاي ديده باني، اصطبل، آسياب و يخچال در اختيار مالک است و
چون مالک اکنون خارج از کشور است، تملک آن توسط اداره ميراث فرهنگي
و گردشگري اردستان و مرمت آن امکان پذير نيست.
کاخ اميرآباد زواره باقي مانده از دوره قاجار و داراي
حوض خانه اي در وسط با تزيينات آيينه کاري و گچ بري و ساخت آن
به سبک خانه هايي با حياط کروي مي باشد.
وضعيت تخريب عمارت چهل ستون و کاخ اميرآباد 50 درصد مي باشد
.کاخ چهل
ستون سرهنگ آباد توسط سهام السلطنه عرب عامري در دوره ناصرالدين شاه قاجار براي پذيرايي از شاهزاده هاي قاجاري
ايجاد شده است. اين کاخ شباهت زيادي به چهل ستون اصفهان و باغ عفيف آباد
شيراز دارد و مجموعه کاملي از يک بناي شاهانه است که براي شکارگاه نيز به
دليل کوهستاني بودن منطقه استفاده مي شده است. اين کاخ در روستاي
سرهنگ آباد از توابع دهستان سفلاي زوار و در 76 کيلومتري شرق اردستان قرار دارد.