نگاهی کوتاه به یهودیان و کنیساها -بخش دوم
تعداد کنیساهای تهران، اصفهان و شیراز بیش از دیگر شهرهاست و یهودیان بیشتری برای عبادات روزانه مراجعه می کنند. مانند کنیسای یوسف آباد تهران و کنیسای کتر داوود در اصفهان. که این دو کنیسا دارای معماری مدرن هستند. ستون ها ،طاق ها و کاشی کاریها به دوران معاصر تعلق دارند. کنیسای ملا یعقوب اصفهان از معماری عصر صفوی بهره جسته است. کنیسای ملا نیسان نیز چنین است .کاشی کاری محراب یا محل گنجه (مکان نگهداری تورات )کنیسای ملا نیسان الگو برداری شده از محراب مساجد عصر صفوی است.
کنیسا در اجتماعات یهودی ،فقط برای خواندن نماز است ولی در آنجا مراسم ختنه و ترحیم و جشن تکلیف پسران نیز برگزار می شود. در هر اجتماع برای نماز بایستی بیش از ده مرد حضور داشته باشند.
در هر کنیسا گنجه (هخال) و تریبون (توا ) عموما از بهترین چوب با تزیینات و حکاکی های زیبای قدیمی یافت می شود. میقوه Miqhveh (یک حوض کوچک برای غسل) در کنیساهای بزرگ ساخته می شود.
کم پیش می آید زنان یهودی در کنیسا ،برای نمازهای صبح غیر از شنبه حضور داشته باشند. زن نمی تواند پیش نماز باشد. هر مرد که ادبیات عبری بداند و از شهرت دینی برخوردار باشد، می تواند پیش نماز باشد. پیش نماز در مرکز کنیسا می ایستد و در برابر گنجه ( محل نگهداری تورات ) روبروی بیت مقدس (در ایران به سمت غرب) شروع به خواندن تورات می کند. محل ایستادن پیش نماز میشکان Mishkan نام دارد.
صبح روزهای هفته به ویژه شنبه ها ،دوشنبه ها و پنجشنبه ها، از حوالی طلوع آفتاب تا سه ساعت بعددر بیشتر کنیساهای مرکزی ،مردان میانسال و تعداد کمی جوانان با پوست گندمی و چهره ی سامی دیده می شوند که به سمت مغرب ایستاده و از روی یک جزوه به زبان عبری ،همنوا با پیش نماز دعاهای نماز صبح را می خوانند.کیپاKippa (عرق چین) بر سر و طلیت Taliit (حمایل) بر دوش و دو جعبه ی کوچک مشکی رنگ به نام تفیلین Tefilin یکی بسته شده بر بازوی چپ و دیگری بر مرکز پیشانی ،با آهنگ تضرع دعای نماز صبح می خوانند. تفیلین ها به مرکز قلب و عقل نزدیک هستند. تفیلین شنبه ها بسته نمی شود. بعد از نماز شنبه ،دوشنبه و پنج شنبه ،گنجه را باز می کنند و تورات را از محفظه اش بیرون آورده تقدیس می کنند و دعای مربوطه را به طور دسته جمعی می خوانند. لهجه ی یهودیان ایران به تناسب محل زندگیشان متفاوت است و برای مثال لهجه ی اصفهانی با لهجه ی همدانی قابل تشخیص است.
کنیسای کتر داوود اصفهان در سال 1323 توسط مرحوم اسحاق ساسون پایه گذاری شد.
ساخت کنیسای جدید در ایران متوقف شده است. دلیل آن کاهش جمعیت یهودیان است. اکنون حدود 20هزار یهودی در ایران زندگی می کنند. این تعداد در سی سال پیش به 75 هزار نفر می رسیده است.
آثار باستانی یهودیان در ایران چندان کم اهمیت نیست. مقبره دانیال نبی در شوش در خوزستان قرار دارد که گویا هشتصد سال پیش دارای 14 کنیسه بود و نزدیک به 7 هزار یهودی در اطراف آن زندگی می کردند .مقبره استرEster و مرخای Mordechai در همدان نیز از عصر هخامنشی به جای مانده است. مقبره حبثوث نبی نیز در تویسرکان قرار دارد. قدمگاه سارح بت آشر Sarah Bat Asher در اصفهان است که به طور سالیانه محل زیارت و تجمع یهودیان اصفهان می باشد.
منبع:کنیساهای یهودیان ایران-مسعود فروزنده-نشریه پژوهشی هنر ومردم شماره 8 سال 1387