مراسم زار روستای گورتان علاوه بر قدمت وسنتی بودنش از یک معنویت خاصی برخوردار است و همه اهالی را مجذوب خود نموده، بطوریکه تمام اهالی روستا در این ایام، در روستا حاضر می شوند، خصوصاً در روز تاسوعا وعاشورا تمام کسانی که به شهرهای مختلف کشور مهاجرت کرده اند وبه ندرت به روستا می آیند در این روزها به روستا می آیند وبه تازگی در این سالهای اخیراین مراسم پای دیگران را نیز به روستا باز کرده که جای بسی خوشحالی است اما باید توجه و دقت لازم را داشت تا اصل عزاداری حفظ شود وسنتی بودن آن ازبین نرود.

زار

واژۀٔ زار در زبان فارسی به دو معنی است:

یکی به معنی حالت آشفته و نزار و خراب و دیگری نام یکی از موجودات تخیلی در جنوب ایران و کرانه‌های خلیج فارس است، ریشه افسانه‌های پیرامون زار از قارۀ افریقاست.

مراسم عزاداری در روستای گورتان با عنوان زار مطرح است. این مراسم زار در روستای گورتان در دهه اول محرم انجام می شود و از روز اول شروع وتا روز دوازدهم محرم ادامه دارد. کودکان نیز در این مراسم شرکت داده می شوند و اهالی روستا به دو دسته تقسیم می شوند، البته اهالی روستای بلان (روستای بلان درجنوب و 100 متری روستای گورتان واقع است که رودخانۀ زاینده رود این دو را از هم جدا نموده است. ) نیز در این مراسم همپای اهالی روستای  گورتان شرکت می کنند.

 یکی دستۀ سادات و دیگری دستۀ عام ها (عموم مردم) می باشد. سادات شال سبز یا مشکی (البته بیشتر سبز رنگ) به گردن می آویزند وعام ها  هم از رنگهای دیگر استفاده می کنند و در هنگام شروع کردن وگفتن ذکر ها شالها را می گردانند که اصطلاحاً به آن شال گردانی گویند واین مطلب در داخل حسینیه بیشتر نمود پیدا می کند.

دسته ها را به صورت دایره تشکیل می دهند و کودکان ونوجوانان نیز در وسط دسته ها دایره ای تشکیل می دهند البته دستۀ عام ها به علت فراوانی و زیادی نفرات، بیشتر حالت تجمع دایره ای است.

 مراسم زار

قبل از برگذاری مراسم زار در حسینیه با گذاشتن نوار در پشت میکروفن اهالی روستا را دعوت به شرکت می کنند، که زمان برگذاری مراسم زار تقریباً نزدیک غروب آفتاب است و کیفیت آن بدین صورت است که دستۀ سادات در جلو دستۀ عام ها حرکت می کند و شروع کنندۀ زار می باشد به این صورت که در ابتدای مسیر ابتدا دستۀ سادات ذکر « امام محمد است و علی، لعن بر قاتلان امام حسین » را می گویند و سپس دستۀ عام ها ذکر « رحمت خدا بر موالیان امام حسین » را در جواب دستۀ سادات می گویند.

متصدیان علم ها نیز  علم ها را از حسینیه خارج کرده و در اول هر دو دسته قرار می گیرند.

برای هر روز از محرم ذکرهای خاصی را تعیین کرده اند (آخر مطالب ذکر ها آورده شده است.) که دسته عام ها در هر روز ذکرشان ثابت است و آن همان ذکر اولی است که دستۀ سادات پس از شروع مراسم می گوید ، اما دستۀ سادات برای هر دو منزل یک ذکر دارند که جمعاً 12 منزل داخل قلعه و اطراف حسینیه می گردند یعنی 6 ذکر برای هر روز تا اینکه به درب حسینیه برسند.

نخلیان، نخل را از درب جنوبی آن خارج می کنند و به استقبال دسته ها میر وند ، دستۀ سادات که به درب حسینیه رسید پس از جواب دادن دستۀ عام ها در جواب آخرین ذکر دستۀ سادات ، ذکر های کوچک دیگری را با لحنی متفاوت بیان میکند و دستۀ عام ها نیز فرد اول آن را تا آخر در جواب دستۀ سادات می گوید در این حین گروه طبل زنان وسنجیان نیز بعد از تمام شدن اولین فرد دستۀ سادات فعالیت خود را شروع می کند و پشت سر نخل وارد حسینیه می شوند، هر دو دسته نیز  ذکر گویان وارد حسینیه می شوند در داخل حسینیه نیز ذکر هایی خوانده می شود و ختم مراسم بدین صورت است که دستۀ سادات پس از جواب آخرین ذکر دستۀ عام ها پر شال خود را به گردن مس آویزند و ذکر حسن را با تعظیم می گوید، دستۀ عام ها نیز همین کار را با ذکر حسین انجام می دهند. بعد از آن حسن ختام کار دعایی به سبک قدیمی و سنتی خوانده می شود که اهالی در جواب هر فرد آن آمین می گویند، سپس اهالی برای نماز جماعت حاضر می شوند.

مراسم زار در این دوازده روز به همین منوال است با این تفاوت که هر روز ذکرهای مخصوص به خودش را دارد و در روز تاسوعا دو زار می گیرند یعنی علاوه بر زار معمول یک زار دیگری هم برگزار می کنند که به آن زار خاک می گویند.

سرچشمه این جستار:arg-ghortan.persianblog.ir